Batı sanat tarihine dönüp baktığımız zaman sanatın toplumlar için büyük bir etki yarattığını görmek gerçekten şaşırtıcı. Sanat akımlarının ortaya çıktığı tarihleri okuyarak modern ve çağdaş sanatın nasıl gelişim gösterdiğini değil, aynı zamanda sanatın zamanının bir yansıması olduğunu da görebiliriz.
O zaman vakit kaybetmeden bir örnek verelim. Sadece bir kaç on yıl öncesinde İzlenimciliğin tartışmalı bir sanat hareketi olarak kabul edildiğini biliyor muydunuz? Ama şimdi bu akımı benimsemiş sanatçıların tabloları milyon dolarlara satılıyor. Tarih aslında ne kadar değişken bir kavram, değil mi?
Sanat akımlarının gelişimlerini incelediğimizde, Van Gogh, Picasso ve Warhol gibi ünlü sanatçıların sanat dünyasında nasıl bir devrim yarattığını daha net bir şekilde görebileceğiz.
Sayfamızda yakından tanıyacağınız sanat akımlarıyla batı sanatına dair temel bilgiler edineceksiniz. 3-2-1! Hazırsanız sanat tarihine doğru bir yolculuğa çıkıyoruz!
Ayşe Aycan Arıcan
1- Rönesans (1400-1600)
Sanat akımları denildiği zaman hemen herkesin aklına ilk olarak rönesans gelir.
Peki rönesans nasıl ortaya çıkmıştır? Aslında bu akımın ortaya çıkış sebebi birkaç olaya bağlıydı. Felsefe ve bilimin gelişmeye başlaması, maatba kullanımının yaygınlaşmasıyla düşüncenin/fikirlerin daha geniş kitlelere yayılması, pusulanın icadıyla geniş coğrafyalara yayılan sömürgeci ülkelerin keşifleri ve bu keşifler sebebiyle git gide zenginleşen tüccarların sanata artan ilgisi rönesansı başlatan olaylar arasında yer alır. İlk olarak İtalya'da başlayan rönesans akımı 14. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar tüm Avrupa'yı etkisi altına almayı başarır. Daha önce eşi görülmemiş bir aydınlanma çağına giren İtalya, adeta o dönemin sanata yön veren öncü gücü haline gelir. İtalyanca Rinascimento veya “yeniden doğuş” kelimesinden türetilen Rönesans olarak adlandırılan bu dönemde sanat ve mimari gibi kültürel konulara gelir düzeyi yüksek kişilerim ilgisi had safhadadır.
Bu akımın aslında neden bu kadar çok bilindiğini de şu yönden kavrayabiliriz; bugün hala eserlerini hayranlıkla izlediğimiz Michelangelo, Leonardo da Vinci ve Raphael gibi İtalyan sanatçılar rönesans döneminde muhteşem eserlere imza atmışlardır. Bu dönemde sanatçılar denge, natüralizm ve perspektif gibi konuları benimseyerek Antik Roma ve Yunanistan'ın klasik sanatından ilham alarak plastik sanatlarda adeta mükemmellik arayışına girmişlerdir.
sanatperver Admin
Rönesans dönemi sanatçıları
- Michelangelo
- Leonardo da Vinci
- Raffaello Sanzio
- Fra Angelico
- Donatello
- Sandro Botticelli
- Titian
- Caravaggio
- Jan van Eyck
- Masaccio
- Giovanni Bellini
- Giorgio Vasari
2- Barok (1580-1750)
Rönesansın sonlarına doğru İtalya’da bu sefer başka bir sanat akımı, Barok dönemi doğmaya başlar. Rönesansta olduğu gibi Barok sanat da gerçekçilik ve zengin renklere sahip sanat yapıtlarıyla ön plana çıkar. Üstelik bu dönemde sanatçılar, sanat ve mimarinin yanı sıra eserlerinde savurgan ve cesur üslüplara da yer verir.
Üstelik bu cesur ve zengin üslup Barok dönemin resim, heykel ve mimarilerine de yansır. Caravaggio gibi ressamlar, ışığı ele alışları ve hareket tasvirleriyle dramatik sahneleri resim sanatına kazandırır. Bernini gibi heykeltıraşlar, dinamik konturlar ve karmaşık desenli kumaşlarla heykel ve resme teatral bir duygu katarlar. Ve Avrupa’daki mimarlar, tasarımlarını zengin oymalardan heybetli sütunlara kadar değişen süslemelerle bezerler.
Barok dönemi sanatçıları
- Peter Paul Rubens
- Caravaggio
- Giovanni Lorenzo Bernini
- Artemisia Gentileschi
- Rembrandt
- Johannes Vermeer
3- Realizm/Gerçekçilik (1839-1900)
Gerçekçilik, Fransa’da 1848 Fransız Devrimi’nden sonra başlayan bir sanat türüdür. Üstelik bu akım bir devrin kapanmasına da neden olur, realizm dönemi özellikle modernizmin ayak seslerinin duyulduğu bir dönem olmasıyla ön plana çıkar. Realizm akımının en büyük özelliği ondan önce gelen ve o zamanların baskın tarzı olan Romantizm akımını reddetmesidir. Toplumun gerçeklerine vurgu yapmak isteyen Realist sanatçılar insanların günlük yaşamın sahnelerine odaklandılar. Ressamların yüzyıllarca mitoloji ve İncil’den egzotik sahneleri tasvir etmesinden sonra realist akım, sanat dünyasında devrimci bir hareket haline gelir.
Gustave Courbet ve Honoré Daumier, James Abbott McNeill Whistler gibi sanatçılar, eserlerinde tüm sosyal sınıflara odaklanmış, toplumun daha alt kesimindeki bireyleri ilk kez eserlerinde yansıtmış ve Sanayi Devrimi’nden kaynaklanan sosyal sorunları resmetmişlerdir.
Zaman içerisinde fotoğraf sanatı Realizm akımının üzerinde bir etkiye sahip olur ve sanatçılar bu yeni teknolojiyle rekabet halinde gerçekçi temsiller üretmeye bir nevi mecbur olurlar.
Realist dönem sanatçıları
- Gustav Courbet
- Jean-Baptiste-Camille Corot
- Jean-François Millet
4- Empresyonizm (İzlenimcilik)
İnanması zor olabilir ama empresyonizm bir zamanlar dışlanmış sanat hareketiydi. Gerçekçilik akımından kopan ve farklı arayışlara giren ressamlar, resimlerinde ışık ve hareket duygusunu yakalamak için sert fırça darbelerini, normale göre birbirine daha az karışmış olan canlı renkleri ve açık kompozisyonları kullanmayı tercih ederler.
Empresyonizm yani İzlenimcilik akımı birkaç Fransız ressamın atölyeler yerine eserlerini açık havada çizmesiyle başlar. Yüzyıllardır kapalı alanlarda çalışmaya alışmış olan ressamlar için bu karar sanat dünyasında şok etkisi yaratır ve empresyonizm nihayet ortaya çıkmasına sebep olur.
Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley ve Frédéric Bazille’den oluşan empresyonist grup, 1860’ların başında Fransa’da çalışmaya başlarlar. Sanatçılar çalışmalarına yer vermek istemeyen Fransız galerileri tarafından reddedildikten sonra eserlerini sergileyecekleri kendi topluluklarını oluştururlar. 1874’te gerçekleşen bu ilk empresyonist sergi, halkın beğenisini kazanır.
Ayşe Aycan Arıcan
Empresyonist sanatçılar
- Claude Monet
- Pierre-Auguste Renoir
- Mary Cassatt
5- Post-Empresyonizm (Ekspresyonizm)
Yine Fransa’da doğan bu sanat akımı, 1886 ve 1905 yılları arasında sanatçıların Empresyonist akıma karşı çıkmasıyla o dönemde büyük bir sükse yaratır. Sanatçılar bu dönemde Empresyonist sanatta ışığın ve rengin natüralist tasvirlerine duyulan ihtiyaca tepki gösterirler. Önceki stillerin aksine Ekspresyonizm, Georges Seurat’ın Pointilizminden Paul Gauguin’in Sembolizmine kadar birçok farklı sanat türünü de içinde barındırmasıyla dikkat çeker.
Melodi Holago
Tek bir üslüba bağlı kalarak eserler üretmek istemeyen sanatçılar, eserlerine soyut unsurları ve sembolik içerikleri dahil etmeye başlarlar. En ünlü Post-Empresyonist ressamlardan birisi olan Vincent van Gogh, boyayı ve fırça darbelerini manzaranın duygusal niteliklerini değil, kendi duygularını ve ruh halini aktarmak için kullanmaya başlar.
Post-Empresyonist Sanatçılar
- Vincent van Gogh
- Paul Cézanne
- Paul Gauguin
6- Kübizm
Devrim niteliğinde bir sanat akımı olan Kübizm, 20. yüzyılın en önemli sanat hareketlerinden biridir. Pablo Picasso ve Georges Braque, 1900’lerin başında Kübizm’i geliştirirler ve kübizm terimi, sanat eleştirmeni Louis Vauxcelles tarafından 1907’de sanatçıları tanımlamak için icat edilir. 1910’lar ve 1920’ler boyunca diğer sanatçıların da örnek aldığı bu iki sanatçı aslında nihai temsili oluşturmak için geometrik formlar kullanmayı tercih ederler. Önceki sanat akımlarında tamamen farklı olarak; kübizmde nesneler analiz edilerek parçalara ayrılır ve figürler yalnızca soyut bir formda yeniden bir araya getirilirler.
Görüntülerin minimal çizgilere ve şekillere indirgenmesi, Kübist sadeleştirme arayışının bir parçasıdır. Bu akımda hakim olan minimalist üslup aynı zamanda renk paletine de sızar. Bu ayrışma sonucunda Kübistler eserlerinde gölgeleme işlemi yapmayı bırakır ve düzleştirilmiş bir görünüm yaratabilmek için oldukça sınırlı tonlar kullanmayı tercih ederler. Bu değişiklik Rönesans döneminden beri özellikle resimlerde standart olan perspektif kullanımını açıkça göz ardı eder. Kübizm, sanatın klasik kurallarını hiçe sayarak Sürrealizm ve Soyut Dışavurumculuk gibi bir sonraki sanat akımlarının doğmasına da sebep olur.
Ayşe Aycan Arıcan
Kübist sanatçılar
- Pablo Picasso
- Georges Braque
- Juan Gris
- André Lhote
- Paul Klee
- Gino Severini
7- Sürrealizm (Gerçeküstücülük)
Gerçeküstücülüğün kesin bir tanımını anlatmamız biraz zor olabilir, ancak bu avangart hareketin halen gücünü koruduğu ve bugün bile en sevilen sanat türlerinden biri olarak anıldığını belirtebiliriz . Sanatçılar eseelerinde bilinçaltlarının bir yansıması olan yaratıcı imgeleri 1920’lerde kullanmaya başlarlar. Sürrealizm akımı, bir grup sanatçının yaratıcılık için bilinçaltına dayanan bir teknik olan otomatizmi benimsemesiyle başlar.
Sürrealistler sanatçılar, diğer sanatçıların kendilerini kısıtlamalardan kurtarmaları ve tam bir yaratıcı özgürlüğü ele geçirmeleri için çağrıda bulunarak, sanat eserlerindeki algılara ve gerçeklik sevdasına sık sık meydan okurlar. İlginç olan şudur ki bu akımı benimsemiş bazı sanatçılar gerçekçi nesneleri veya figürleri alışılmadık ve gerçekçi olmayan konu başlıklarıyla yan yana getirmeleriyle ünlüdür.
sanatperver Admin
En Ünlü Sürrealist sanatçılar
- Salvador Dalí
- Max Ernst
- René Magritte
- Frida Kahlo
8- Soyut Ekspresyonizm (Soyut Dışavurumculuk)
Soyut Dışavurumculuk, II. Dünya Savaşı’ndan sonra başlayan, uluslararası ölçekte ilk patlayan Amerika merkezli sanat hareketidir. Soyut ekspresyonizm sayesinde New York, sanatın merkezi ünvanını Paris’ten alarak sanatçıların yeni üssü haline gelir. Soyut dışavurumculuk, 1940’larda ve 1950’lerde geliştirilir ancak bu yeni kavram aynı zamanda Wassily Kandinsky gibi daha önceki sanatçıların çalışmalarını tanımlamak için de kullanılır. Bu sanat tarzı Sürrealizmin fantastik dünyasından sıyrılarak savaş sonrası karanlık travma ruhunu izleyicilere adeta enjekte etmesiyle ünlüdür.
Jackson Pollock, spontane yaratımı ve rastgele boyama uygulamasını ön plana çıkaran soyut resimleriyle Soyut Ekspresyonizm hareketinin liderlerinden biri olur. Pollock’un çalışmalarıyla yakından ilişkili olmasına rağmen “Soyut Dışavurumculuk” terimi, belirli bir stil ile sınırlı değildir. Willem de Kooning’in figüratif resimleri ve Mark Rothko’nun renk alanları Soyut Dışavurumculuk şemsiyesi altında toplandığı kadar çeşitli çalışmalar sınıfına girer.
Soyut Dışavurumcu sanatçılar
- Jackson Pollock
- Willem de Kooning
- Clyfford Still
9- Pop Art (Popüler Sanat)
1950’lerde yükselen Pop Art, çağdaş sanatın başlangıcını müjdeleyen önemli bir sanat hareketidir. Savaş sonrası gelişen bu sanat akımı genellikle hicivli eserlerle bilinir. Kısaca Pop Art, izleyiciye günlük hayatta hemen hemen herkesin tükettiği eşyaların sıradanlığını vurgulamasıyla bilinir.
Ünlü Pop Art sanatçısı Andy Warhol, devrim niteliğinde fikri sayesinde "sanatın" seri bir şekilde üretilmesine önayak olur ve popüler eserlerinin sayısız serigrafi serisini üretmeye başlar.
Ayşe Aycan Arıcan
Pop Art sanatçıları
- Andy Warhol
- Roy Lichtenstein
- Jasper Johns
10- Enstalasyon Sanatı
20. yüzyılın ortalarında Amerika ve Avrupa’daki avangart sanatçılar Enstalasyon Sanatı üretmeye başlar. Bu sanat akımındaki eserler, izleyicilerle etkileşim kurmak için alanla oynayan üç boyutlu yapılardan oluşur. Genellikle büyük ölçekli ve alana özgü olan bu sanat eserleri; müzeleri, galerileri ve hatta dış mekanları sürükleyici ortamlara dönüştürür. Günümüzde enstalasyon sanatına, Yayoi Kusama ve Louise Bourgeois gibi modern ustalar öncülük eder.
Enstalasyan sanatçıları
- Yayoi Kusama
- Louise Bourgeois
- Damien Hirst
11- Kinetik Sanat
Çağdaş sanat hareketinin kökleri, sanatçılar eserlerinde hareketi ifade etmeye ilk başladığı zamana, yani Empresyonizmin çıkışına dayanır. 1900’lerin başlarında sanatçılar, devinimsel sanatı ileriye taşıyan heykelsi makine ve mobil cihazlarla hareket halindeki sanat eserlerini daha çok üretmeye başlarlar.
Kinetik sanat, birincil düşüncesi hareket olan heykelleri ve enstalasyonları kapsar. Amerikalı sanatçı Anthony Howe, büyük ölçekli rüzgarla çalışan heykelleri için bilgisayar destekli tasarım kullanan çağdaş hareketin önde gelen isimlerinden birisidir.
Kinetik Heykel Sanatçıları
- Alexander Calder
- Jean Tinguely
- Anthony Howe
12- Fotorealizm
Fotorealizm, izleyicileri şaşırtmak için teknik yeteneklerle odaklanan bir sanat tarzıdır. Öncelikle bir Amerikan sanat hareketi olarak başlayan akım, 1970’lerde Soyut Dışavurumculuğa bir tepki olarak ivme kazanır. Fotorealizm akımını benimseyen sanatçılar, bir fotoğrafı ellerinden geldiğince çoğaltmakla, çalışmalarını büyük etki için dikkatlice planlamakla ve Soyut Dışavurumculuğun ayırt edici özelliği olan "bireysellikten" kaçınmakla ilgilenirler. Pop Art’a benzer şekilde Fotorealizm, genellikle tüketici kültürüyle ilgili görüntülere odaklanır.
Fotorealizm Sanatçıları
- Chuck Close
- Ralph Going
- Yigal Özeri
- Gethard Ritcher
13- Lowbrow (Popüler Sürrealizm)
Pop sürrealizm olarak da adlandırılan Lowbrow akımı, 1970’lerde California'da ortaya çıkan bir sanat hareketidir. Geleneksel olarak güzel sanatlar dünyasından dışlanan yeraltı sanatı, fütursuzca boyanan sanat eserlerinden oyuncaklara, dijital sanata ve heykelleri de kapsamaya başlar. Bu türün kökü aslında yeraltı edebiyatına, punk müziğine dayanır ve sanatçıların ana akım galerilerden kabul görmek gibi bir derdi de yoktur. Lowbrow akımını benimsemiş sanatçılar, sürrealist görüntüleri popüler renkler veya figürlerle karıştırarak, genellikle erotik veya hiciv temalarıyla sürreal görüntüler elde ederler.
Popüler Sürrealist Sanatçılar
- Mark Ryden
- Ray Caesar
- Audrey Kawasaki
