Mitolojik Yaratık İsimleri ve Hikayeleri
Mitoloji

Mitolojik Yaratık İsimleri ve Hikayeleri

Ayşe Aycan Arıcan
Ayşe Aycan Arıcan

Yunan mitolojisini incelediğinizde çeşitli yaratıklar ve canavarlar olduğunu görebilirsiniz. Bu yaratıklar kimi zaman farklı renk ve çeşitlerle ortaya çıkarken, kimi zaman korkunç ya da yarı insan kılığında görünürler. Biz de bu yazımızda sizlere mitolojik yaratıkları ve isimlerini detaylarıyla anlatacağız. Dilerseniz gelin başlayalım;

İlgili içerik: Efsanevi Yaratıkların İsimleri ve Kökenleri

Typhon

Yılanı andıran korkunç görünümüyle, gözlerinden ateş fışkıran canavardır. Diğer mağlup Titanlarla beraber Tartaros’a hapsedildiğinde Toprak Ana Gaia’nın rahmine düştüğü söylenir. Hemen hemen tüm yaratıkların anası sayılır. Typhon Yunanlılara göre, kendisini dünyanın hükümdarı ve tanrıların tanrısı ilan edebilmek adına çaba göstermiştir. Fakat o sıralarda zaferini yeni kazanmış olan Zeus, onu güçlü bir yıldırım silahı sayesinde yok etmeyi başarır. Sicilya’da konumlanan Etna Yanardağı’nın volkanik faaliyetlerinin Typhon’un kraterin altına hapsedilmesinden kaynaklandığına inanılır.

İllüstrasyon: Stefan Kopinaski

Ekhidna (Echidna)

Mitolojik yaratıklar ve isimleri listemizde ise yine pek sevimli olmayan bir canavar var. Ekhidna bedeninin yarısı kadın, yarısı yılan şeklinde bir canavar olarak tasvir edilir. Uyku esnasında Yüz gözlü Argus tarafından öldürülmeden önce Arimalılarla beraber uçsuz bucaksız bir mağarada yaşadığı söylenirdi. Burada kocası Typhon’la birlikteliğinden doğan ve yeryüzünü kan gölüne dönüştüren canavar çocuklarını büyüterek yakaladığı insanları da mağarada çiğ çiğ yerdi. Ayrıca ikisinin birlikteliğinden dünyaya gelen canavarları; Cehenemin üç başlı köpeği Kerberos, Lerna’da yaşayan sayısız başlı su yılanı Hydra, hem aslan başlı hem yılan vücutlu hem de ağzından alevler saçan bir keçi olan Khimaira, kendi öz annesi ile birleşerek Nemea Aslanı ile Sphinx’e yaşam veren Geryon’un çift başlı köpeği ve Orthos adında etrafa dehşet sıçratan yaratıklar şeklinde sıralayabiliriz.

Pirro Ligorio / Ekhidna Heykeli - 1555

Cerberus (Kerberos)

Kerberos Hades’in köpeğidir. Ayrıca farklı birkaç canavarla beraber Typhon’la Ekhidna’dan doğma olduğuna inanılır. Ölüler ülkesinin bekçisi olan Cerberus’un görevi dirilerin içeriye girmesini ve girenlerin bir daha çıkmamasını sağlamaktır. Genellikle üç başlı olarak tasvir edilen Cerberus’un çoğu rivayette elli veya yüz kafalı olduğu söylenmiştir. M.Ö 7 ve 8. Yüzyıllarda yazılan Hesiod’un Theogony adlı eseri Cerberus’un isminin geçtiği en eski kayıt olmakla birlikte, yaratık burada 50 başlı olarak tasvir edilmiştir. M.Ö. 522-443 yıllarında yazılan Pindar’da ise 100 başlı diye anlatılmıştır.

Hydra (Hidra)

Hydra, Argolis antik şehrinde, Lerna bataklıklarında yaşayan çok başlı efsanevi yaratıklar arasında yer alır. Nefesi bir insanı öldürebilecek güçte zehirlidir. Üstelik bu canavarın öldürülmesi Herkül’e verilen 2.vazifedir. Herkül Hydra ile karşılaşmasından önce bataklık içinde zehirli gaz ve dumanlarla kaplı yuvanın girişinde hem ağzını hem de yüzünü bir örtüyle örterek korumuştur. Canavarlar savaşmaya başladığında bir süre sonra kestiği kafaların yerine yenisinin geldiğini görmüş ve umutsuzluğa düştüğü anda imdadına yeğeni İolaus yetişmiştir. Rivayetlere göre Athena’nın da yardımıyla canavarın kesilen başlarının tekrar çıkmaması için boyunlarının meşaleyle yakılmasını akıl etmiş ve orada yaktığı meşaleyi Herkül’e uzatmıştır. Herkül de meşale yardımıyla kestiği kafaların yerini dağlayıp sonunda canavarı öldürmeyi başarmıştır.  Son derece eski olduğu düşünülen Hydra anlatıları Hesiod’un Theogony adlı kitabında yer alırken, yaratıkla ilgili bilinen en eski tasvir M.Ö. 700’lü yıllara tarih edilen bir çift bronz fibula üzerinde bulunur. Fibulaya göre Hydra’nın kafa sayısı 6 diye gösterilirken, Alcaeus M.Ö. 600’lerde kafa sayısının 9 olduğunu belirtmiştir. Yaklaşık bir asır sonra yazılan Simonides sayıyı elliye çıkarmıştır. Euripides, Virgil ve diğerleri ise yaratıkla ilgili herhangi bir rakam vermemişlerdir.

İllüstrasyon: Jiang Fan

Konu hakkında detaylı bilgi edinmek için Herkül (Herakles) Efsanesi ve 12 Görevi adlı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.

Chimera (Kimera)

Yunan mitolojisinde, birçok hayvanın birleşmesinden oluşan ve ağzından alev çıkaran yaratık olarak tasvir edilmiştir. Gövdesinin ortasında keçi başı olan aslan başlı ve yılan kuyruklu bir canavardır. Pek çok tasvirde arka tarafı ejderha şeklinde gösterilir. Bellerophon son derece güçlü olan bu yaratığı kanatlı atı Pegasus’la saldırarak yerin 7 kat derinine gönderir. Anlatılan efsanelerde Chimera’nın ağzından çıkan alev, Antalya’nın Kemer ilçesinde konumlanan ve günümüzde Yanartaş diye bilinen, sürekli yanan alevi oluşturmuştur.

İllüstrasyon: Jacopo Ligozzi / 1590 - 1610

Sfenks

Bir kadının yüzü ve göğüsleriyle birlikte, bir aslanın bedenine ve bir kuşun kanadına sahip olan canavardır. Sfenks aynı zamanda Echidna’nın Orthus ya da Typhon’dan doğma kızıdır. Tanrıça Hera’nın onu Thebai’ye bir lanet olarak gönderdiğine inanılır. Şehre bağlanan geçitlerden birinde yolcuları durdurup, ünlü bulmacalarını sorarak bilemeyenleri boğarak öldürdüğü ya da oracıkta yediği söylenir.

Gustave Moreau / Oedipus and the Sphinx - 1864

Nemea Aslanı (Nemeia)

Nemea aslanı Typhon ile Ekhidna’nın oğludur. Postunun delinmez olduğuna inanılır. Nemea aslanını öldürmek Herkül’e verilen ilk görevdir. Herkül aslanla ilk karşılaşmasında ne oklarının ne de tahta sapanının bir işe yaradığını görür. En sonunda aslanı köşeye sıkıştırıp, güreşle onu alt etmeyi başarır.

Francisco de Zurbaran / Hercules fighting the Nemean Lion - 1634 

Orthus

Orthus, Ekhidna ve Typhon’un beraberliği sonucu dünyaya gelen çift başlı köpektir. Herkül’e verilen Orhos’un sürülerini güdüme görevi sırasında öldürülür.

Satir (Satyros)

Satirler Antik Yunan mitolojisinde yarı insan yarı keçi şekilde vahşi varlık olarak tasvir edilirler. Dimdik saçları, yumrulu boynuzları, keçi toynak ve kulakları vardır. Ayrıca kaynaklarda sebze, şarap ve esriklik tanrısı Dionysos’un da yoldaşları olarak geçerler. Genellikle kurnaz ve zevklerine düşkünlerdir. Üstelik satirler Yunan heykel ustası Praksiteles tarafından bedenlerindeki hayvan özellikleri en aza indirgenerek, hem yakışıklı hem de genç erkek şeklinde yeni bir satir tipi yaratılmıştır. Satirlerin aynı zamanda birçok filme de ilham kaynağı olmuştur. Örneğin; Narnia Günlükleri Aslan Cadı ve Dolap filminde “Satir” adında bir yaratığa yer verilmiştir. Mitolojide bir de dişi satir denilen Satyresses denilen yaratıklara ait anlatılar mevcuttur. Bu yaratıklar insan kafası ve gövdesine sahip olmakla birlikte, çıplak göğüslü ve belden aşağısı keçi şeklinde tasvir edilmiştir.

Kentaur (Sentor, Centaur)

Kentaurlar yarı insan yarı at bedenli yaratıklardır ve ormanda yaşarlar. Yunan mitolojisinde sentor adıyla da geçerler. Hem vahşi hem de azgın olarak bilinmelerinin yanında çiğ etten beslenirler. Doğanın karanlık ve başına buyruk güçlerini sembolize ederler. Kentaur efsanesinin at sırtında savaşa giden savaşçılardan geldiğine inanılır. Ayrıca kentaurun sureti görenlere hem farklı hem de oldukça ürkütücü gelir. Pizarro ve adamları 1533 yılında at üstünde geldiklerinde İnkalar’ın yanılmış olma ihtimali de yüksektir. Çünkü inandıkları insan ve at birleşmesi canlının gerçek olması düşüncesi onları çok korkutmuştur. Bilinen en ünlü sentorlar ise; Folos, Hiron, Nessos ve Evritiyon’dur. Bunların hemen hemen hepsi Herakles hikâyelerinde geçer. İleos ve Roitos ise Atalanta’ya yapılan saldırı girişimi sırasında Meleager tarafından yok edilmiştir. Üstelik sentorları modern edebiyatta pek çok yerde karşımıza çıkması da muhtemeldir. Narnia Günlükleri, Zeyna: Savaşçı Prenses, Titan ve Harry Potter sentorlara yer verilen başlıca yapıtlar arasındadır.

Sandro Botticelli / Pallas and the Centaur - 1482

Scylla (Skylla)

Efsanelerede denizler tanrısı Posedion’un, Nisos’un kızı Skylla’yı baştan çıkararak tanrıça Afrodit’i öfkelendirdiği söylenir. Tanrıça da ceza mahiyetinde onu bacaklarının yerinde yüzlerce başlı köpek olan bir canavara dönüştürür. Sicilya ve İtalya arasında konumlanan Messina Boğazı’nda yaşayan canavar, denizcileri ağına düşürerek vücutlarında yer alan tüm kemikleri kırdıktan sonra kurbanlarını da yavaşça midesine indirir.

Gorgonlar

Gorgonlar Yunan mitolojisinde keskin dişli, başlarında saç yerine canlı yılanlar olan dişi canavarlar şeklinde anlatılırlar. Kimi kaynaklar Gorgonların altın kanatlara ve pirinç pençelere sahip olduğunu da belirtir. Deniz tanrısı Phorcys ve Ceto’nun kızlarıdır. Gorgonlar üç kız kardeşten oluşur. Bunlar Medusa, Euryale ve Stheno’dur. Medusa’nın baktığı kişiyi taşa çevirdiği herkes tarafından bilinir. Üstelik Medusa içlerinde ölümlü olan tek canavardır.

Caravaggio / Medusa - 1597

Minotaur (Minotor)

Bir boğayla Europa veya Pasiphae arasında doğan ilişki sonucu yarı boğa yarı insan olarak doğan yaratıktır. Girit’in efsane hükümdarı Kral Minos’un kaçması imkânsız labirentinde yaşar. Atina’yla olan bir anlaşmazlık sonrası her yıl yedişer genç adam ve kadının kara yelkenli bir gemiyle Girit’e getirilip Minator’a kurban verilir.

Cyclop (Kiklop)

Cyclopslar efsanevi tek gözlü devler olarak bilinir. Önceleri demir ocağında Hephaistos’a yardımcı olan yaratıcı zanaatkâr şeklinde görünürler. Üstelik Hades’in görünmezlik miğferi, Zeus’un yıldırım silahı ve Poseidon’un çatal mızrağı gibi özel silahları da Cyclosların tasarladığı söylenir. Fakat kanunları tanımayan ve insan yiyen devler diye de tasvir edilirler.

Sirenler

Sirenler Odysseia’da hüküm süren kuş kanatlı, kadın gövdeli ve güzel sesli yaratıklar olarak tanımlanırlar. Sonrasında orta çağın yarattığı ve daha çok kuzey folklorunda gözüken figürlerin etkisi sonucu Sirenler kanatlı olmaktan çıkarak, yarı balık ve yarı insan biçiminde deniz kızları görünümünde canlandırılmışlardır.

John William Waterhouse / Ulysses and the Sirens - 1891

Python

Python, Apollon tarafından öldürülene dek Parnassus mağaralarına dadanan canavar şeklinde bir yılan olmasının yanında Gaia’nın da oğludur. Apollon zaferinin anısına Pythian oyunlarının kuruculuğunu yaparak, sonra bu oyunlara Apollon Pysius ismini verir.

İlgili içerik: Yunan Mitolojisinin Yakışıklısı: Şiirin ve Bilgeliğin Tanrısı Apollon