Yayoi Kusama, sürükleyici enstalasyonlarını deneyimlemek için sergilerine milyonlarca ziyaretçiyi çeken ve dünyanın en popüler sanatçılarından biri olarak adlandırılıyor. Çocukluğu, kariyeri, aynı anda mikroskobik ve makroskobik evrenleri ima eden resimleri, performansları, oda boyutundaki sunumları ve dış mekân heykel yerleştirmeleri; edebi eserlere, filmlere, moda tasarımlarına ve mimari yapılara ilham veriyor.
Bu yazımızda size dünyanın en çok satan kadın ressamı Yayoi Kusama’dan bahsedeceğiz.
Yayoi Kusama Kimdir?
1929'da Japonya'nın Matsumoto kentinde doğan Yayoi Kusama, varlıklı bir ailede büyüdü. İlk gençlik çağlarından itibaren babasının evlilik dışı ilişkilerine ve annesinin baskılarına maruz kaldığı için cinselliğe karşı soğuk, hatta nefret eden bir karakter edindi. Sarsıntılı çocukluk ve takıntılı gençlik döneminin imgesel yansımalarını eserlerinde de görebildiğimiz Kusama, 1952'de Japonya'daki ilk kişisel sergisini sundu.
1960'ların ortalarında çığır açan etkinlikler ve sergiler düzenleyerek New York'ta önemli bir öncü sanatçı olarak kendine has ifade gücünü oluşturdu. Çalışmaları 1989'da New York Uluslararası Çağdaş Sanatlar Merkezi'nde ve Oxford Modern Sanat Müzesi'nde sergilendi. Puantiyelerle bezeli bir dizi uluslararası kişisel serginin ardından 1980'lerin sonlarında geniş çapta tanındı. 1993'te 45. Venedik Bienali'nde Japonya'yı temsil ederek büyük beğeni topladı.
Yayoi Kusama'nın Sanat Anlayışı
Kusama’nın noktalar ve simetrik desenler kullanarak oluşturduğu resmetme biçimindeki renk ve çizim yerleşimi, yapıtında ifade etmeye odaklandığı takıntıların ve bunalımın üstesinden gelmek için oluşturduğu ruhsal savunma biçiminin tezahürüdür. Görsellikte göz alıcı renkler, oyunlar içeren yansılar, deforme ettiği biçimler ve neşeli noktalardan oluştan bütünselliğin perdelediği ‘travmatik küçük Japon kızı’ duygusallığı, Kusama özelinde sanatın insan ruhundaki derinliklerine inme ve ortaya çıkarma gücünü gösteriyor.
Kendi anlatımıyla, “Sanrılar ve yağan noktalarla bezeli bir dünya” takıntısı nedeniyle görselleri, nesneleri ve canlı-cansız varlıkları puantileyerek kendince güzelleştirdiği ya da daha derinlemesine düşünüldüğünde ‘lekelediği’ gözlemlenen Kusama, klişeleşmiş ‘sıra dışılığıyla gelip geçecek bir sanatçı’ olmadığını, 1980’lerdan itibaren sergilediği inanılmaz üretkenlikle gösterdi.
Nagano Dağları’nın derinliklerinde, mektup boyutunda beyaz kâğıtlarla çalışırken, kendi benzersiz ifade yöntemimi bulmuştum: Küçük noktaların biriktiği mürekkepli resimler ve kademeli hücresel formların sonsuz ve kırılmamış zincirlerinin ya da tuhaf yapıların karakalem çizimleri. Bunlar gözüme bitki saplarının büyütülmüş bölümlerine benziyordu.
Kusama 1958'de 29 yaşındayken New York'a geldi. Infinity Net çalışmaları ve Birikim heykelleri de dâhil olmak üzere en önemli serilerinin birçoğu bu dönemde başladı. Asıl öne çıkışı 1959 yılının Ekim ayında beş büyük Infinity Net tablosunu sergilediği Brata Gallery'de oldu.1960'ların sonlarında aşağıda görülene benzer vücut sanatı performanslarına ve ‘Happinings’ olarak isimlendirdiği "olaylara" öncülük etmesiyle yaygın bir ün kazandı.
Yoyai Kusama'nın Eserleri
Infinity, yani Sonsuzluk kavramı Kusama’nın tuale ya da sanatını icra ettiği düzleme sığamayışının yansımasıdır. Başlangıcı ve sonu belirsiz bir görüntüden alabildiği kadar geniş bir ufku noktalar, darbeler ve birbiriyle tezat gibi görünse de aslında tamamlayan desenlerle izleyiciye seyrettiren sanatçı, ‘obsesif’ duygu durum bozukluğunu estetize etmekteki kaygısını hiç saklamadı.
İlk balkabağı gördüğümde ilkokuldayken dedemle birlikte büyük bir tohum hasat alanını ziyarete gitmiştim. Görünüşe göre balkabağı pek saygı uyandırmıyor. Ama onların çekici ve çekici formu beni büyüledi. Beni en çok cezbeden, balkabağının cömert gösterişsizliğiydi. Bu ve onun sağlam ruhsal dengesi.
Yayoi Kusama gerçekten de özgün bir sanatçı. Aynalı Sonsuzluk isimli serilerden oluşan sergisinde dağınık, düzensiz ve yumuşak görünümlü sürreal öğelere yer vererek, dar ve kavisli bir alanda hem basit hem de derin ifade yeteneğini sergiledi.
Yıllar sonra aynı seride izleyicinin katılımcı olduğu bir ‘deneme’ yer aldı. Başı ve sonu olmayan aynalı alanda bedenin kırılıp saf görüntüye yansıdığını, aynı anda her yerde var olabildiğini ve dolayısıyla tek bir yer olmadığını izleterek, görsel sanatlara yeni bir bakış açısı getirdi.
Günümüzde 91 yaşına gelmiş olan Yayoi Kusama noktalı resimlerin, halüsinasyonlu balkabaklarının ve ana akım enstalasyonların beyni olarak tanımlanıyor. Tuhaf zihninin renkler, şekiller, yansılar ve bulanıklıktaki berraklıkla biçimlendirdiği eserleriyle sadece bir ressam değil, ifade yöntemi sıra dışı bir sanat tasarımcısı olduğunu da gösteriyor.
Günümüzde Yayoi Kusama
Yayoi Kusama feminizm, minimalizm, gerçeküstücülük ve pop art akımlarına değindiği yapıtlarıyla ruhbilimine otobiyografik bir bakış sergilemeye devam ediyor. Akıl hastalıkları ve psikozla mücadele eden sanatçı, yaklaşık 40 yıldır Japonya’daki bir akıl hastanesinde gönüllü olarak yaşıyor. Çalışmalarına tahsis edilmiş olan Tokyo Yayoi Kusama Müzesi’nde halen çalışmalarını sergileyen sanatçının zihin dünyası ve eserleri, bizlere sanatın yaşam üstü niteliklerini bir kez daha gösteriyor.
