Mitoloji efsaneler bilimi anlamına gelir. Biraz daha açarsak mitoloji nedir? diye sorduğunuzda belirli din ya da kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılıştaki doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların nedenini açıklamaya yönelik söylencelerin tümünü tanımlamak amacıyla kullanılan bir kavram olduğunu görürsünüz. Mitolojinin Türkçe dilindeki karşılığı söylenbilim veya söylencebilim olarak çevrilir.
sanatperver Admin
Mitolojiler Nasıl Oluşmuştu?
Mitlerin konusu hakkında yazarlar arasında çok fazla bir uzlaşma olmadığını söyleyebiliriz. Çünkü kimi yazarlar mitlerin yaşandıktan sonra unutulmuş birtakım gerçeklerin olduğuna inanırken, kimi yazarlar da tamamen bilinçaltı ve hayal gücüne bağlı olduğunu düşünmüşlerdir. Ayrıca bir grup yazar da toplumların varlıklarını koruyabilmek ve kaynak bulabilmek gibi ihtiyaçlarını kullanan siyasi ve dini liderler tarafından desteklenerek oluşturulduğunu savunmuştur.
Mitoloji nedir sorusuna bir diğer cevap da bir kültürün yaratılışın öykülerini, efsaneleri akla ilk gelen şeklerdir. Herhangi bir şeyin yaratılış süreciyle birlikte nasıl var olmaya başladığını anlatır. İnanç sistemi olarak bakıldığında mitosların toplumsal düzeni oluşturma ya da koruma gibi görevleri vardır. Büyük çoğunluğunda da kişilerin kendileriyle ilişkilendirebileceği hatta ders çıkarabileceği anlatılar mevcuttur. Pek çok kültür, kendine ait başlangıç serüvenini, evrenini, türünün yaratılışını ve doğayı anlamlandırmaya çalıştığı mitolojiye sahiptir.
Bölgelere Göre Mitolojiler Nelerdir?
Bölgelere göre mitolojiler şu şekilde sıralanabilir;
- Asya Mitolojisi
- Avusturalya ve Okyanusya Mitolojisi
- Avrupa Mitolojisi
- Orta Doğu Mitolojisi
- Amerikan Mitolojisi
Bölgelere göre mitoloji örnekleri yukarıdaki gibi gösterilse de, mitoloji dendiğinde halen akla İskandinav, Yunan, Türk, Roma ve Mısır dönemine ait anlatılar gelir. Bunları tek tek aşağıdaki haliyle ile de alabiliriz.
İskandinav Mitolojisi
İskandinav mitolojisi, Hristiyanlıktan çok önceleri İskandinav topluluklarının dinleri, inanışları ve efsanelerinden meydana gelmiştir.
sanatperver Admin
İskandinav mitolojisi incelediğinizde, yaratılış sürecinde hem soğuk hem kasvetli hem de karanlık bir kuzey diyarı olan Niflheimr, sıcak ve aydınlık havasıyla öne çıkan güney diyarı muspell ve bunların tam ortasında sonsuz uçurum diye anılan Ginnungagap yer aldığını görürsünüz. Bir gün güney diyarı Muspell’İn sıcaklığı kasvetli Niflheimr bölgesindeki buzulları eritti ve eriyen tüm damlalar uçurumdan aşağı düştü. Düşen damlaların orada can bulmasıyla Muspell ve Niflheimr birleşti. İkisinin birleşmesiyle ortaya çıkan güç ile de ilk dev olan Ymir var oldu. Ymir’in terinden çıkan etkilerle de diğer devler oluşmaya başladı.
Ayşe Aycan Arıcan
Yunan Mitolojisi
Antik Yunan’da mitoloji dinin temelini oluşturur. Günümüzde halen ulaşım sağlayabildiğimiz kaynaklar Antik Yunan’da mythos yazarları gibi derleyicilerin meydana getirdiği mitoloji literatürleridir. Yunan mitolojisinin pek çok Avrupa mitolojisiyle birlikte yakın doğu mitolojilerini de etkilediği bilinen bir gerçektir. Aynı zamanda Yunan mitolojisi Romalılar tarafından da kabul edilmiş ve farklı isimlerde kullanılmıştır. Yunan mitolojisinde yaratılış sürecinin sonsuz boşluktan tartaros, gaia, erebos, eros, esir, nkys ve hemeranın var olması ile başladığı bilinir.
Ayşe Aycan Arıcan
Roma Mitolojisi
Roma mitlerinde ağırlıklı olarak edebiyat ve görsel sanatlar temsil edilmiştir. Roma’nın efsanevi kökenine bakıldığında dini sistemle ilişkili olan pek çok hikâye yazıldığını görmek mümkündür. Romalıların öyküleri genellikle ahlak, siyaset ve bireyin toplum içerisindeki sorunları ve kişisel bütünlüğü sağlaması ile ilgilidir. Ayrıca Roma mitolojisinde kahramanlık da önemli rol oynamıştır. Öyküleri aydınlatan Roma’nın dini uygulamaları kozmos, teoloji ile etkili kehanet ve ritüel içeren topluluklarla son derece ilgilidirler. Üstelik Roma mit ve din çalışmaları İtalyan Yarımadasında Yunan dilinin erken zamanda etki göstermesiyle komplike edilmiş ve Romalı yazarlar tarafından da Yunanca edebi eserleri yazabilmek adına Yunanlıları sanatsal anlamda taklit etmişlerdir. Roma mitolojisi yakından incelendiğinde pek çok tanrı ve tanrıçanın var olduğu görülür. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Bacchus (Şarap Tanrısı)
- Flora (Çiçek Tanrıçası)
- Plutus (Servet Tanrısı)
- Bellona (Roma Savaş Tanrıçası)
- Cupid (Eski Roma Aşk Tanrısı)
- Faunus (Roma Bilici Tanrısı)
- Diana (Roma Bereketlilik, Doğurganlık Tanrıçası)
- Juno (Roma Evliliğin ve Kadınların Tanrıçası)
- Mars (Roma Savaş ve Ateş Tanrısı)
- Jüpiter (Roma Tanrılarının Yüce Kralı)
Mısır Mitolojisi
Mısır mitolojisi eski Mısır kültürünün inanç yapısını ifade eder. Durağan bir birlik içerisinde var olan ritmik yapılar olarak da nitelendirilebilir. Sonuçlarında bakıldığında gerginlik ve çatışmadan çok istikrar eğiliminin ağır bastığı görülür. Mısır toplumunda mitoloji birden fazla ritüele ilham verip etkilemiş ve krallık yönetimi için de ideolojik temeli sağlamıştır. Mitolojide yer alan semboller ve sahneler, mezarlarda, sanatta, tapınaklarda ve muskalarda ortaya çıkmıştır. Edebiyat alanında mizahtan alegoriye kadar uzanan öykülerde mitler ya da unsurları kullanılmıştır. Bu durum da Mısırlıların mitolojiyi çeşitli amaçlara uyarladıklarını kanıtlamıştır.
Mısır’da devlet bazında temsil edilen 4 farklı yaratılış miti yer alır. Bunlar aynı zamanda Hermopolis, Heliopolis, Memphis ve Thebes adındaki 4 büyük şehirle de ilişkilendirilmiştir. Bu mitolojiler birbirilerinin zıttı teolojilerde bulunmalarına rağmen, farklı kültürlerin iç içe geçmelerinde son derece etkili olmuşlardır.
Türk Mitolojisi
Türk mitolojisi kaynağını destanlardan alır ve birbirinden bağımsız efsanelerden oluştuğu söylenir. Ancak Türk mitolojisine bakıldığında diğer mitolojilerdeki gibi olay örgüsü yakalamanın son derece zor olduğu görülür. Üstelik Türk destanlarındaki kişilerin tarihte yer alan gerçek insanlarla bağdaştırılması bu destanların mit olmadığına inanan yanlış bir algıya yol açmıştır. Oğuz Destanı, Yaratılış Destanı, Bozkurt ve Ergenekon Destanı gibi Türk destanları mitoloji örnekleridir.
Melodi Holago
Din ve Mitoloji İlişkisi
Mitoloji pek çok dinde önemli bir konumdadır. Mitler öykülerin net bir şekilde doğruluğunu ya da yanlışlığını anlatmaz. Genellikle doğru veya yanlış kavramlarının psikolojik, sembolik ya da manevi yönlerini vurgular. Herhangi bir inancın sahip olduğu tüm anlatı ve olgular karakterleri dolayısıyla bilimsel açıdan mitolojiye dönüşebilirler. Yaptığımız tanımdan da anlaşılabileceği gibi objektif olarak bir doğruluk kavramı barındırmadığı gibi böyle bir amaca da sahip değildir. Toplumlar hiçbir şekilde mitoloji ve din kavramlarını birbirine karıştırmamalıdır. Din ve mit tamamen birbirinden farklı kavramları içerir.
