İskandinav mitolojisi isminden de anlaşılabileceği gibi İskandinav topluluklarının Hristiyanlık öncesi din, inanış ve efsanelerini içerir. Yaratılış efsanelerine göre hem soğuk hem de karanlık olan kuzey, sıcak ve aydınlık güneyin arasında uçurum (Ginnungagap) yer alır. Bu uçurumu Yunan mitolojisindeki Khaos’a (boşluk) benzetmek mümkündür. Kuzeyde kalan soğuk ve karanlık diyarın adı Nifleheim, güneydeki sıcak ve aydınlık diyarın adı ise Muspell’dir. Günün birinde güneydeki aydınlık bölge olan Muspell kıvılcımlarının Nifleheim’in soğuk buzullarını eritmesiyle eriyen her damla uçurumdan aşağı düşerek hayat buldu. Bu etkileşim sayesinde de Muspell ve Nifleheim bir araya gelerek oluşturdukları güçten ilk dev olan Ymir şekillendi. Ymir’in terinden de diğer devler meydana geldi. Muspell’de damlaların erimesi sonucu Audhum’la en ilkel inek var oldu.
İskandinav Mitolojisinde Kaç Tanrı Vardır?
İskandinav mitolojisinde tam olarak kaç tane tanrı olduğunu tespit etmek zordur. Mitolojisinin yüzyıllar boyunca ağızdan ağıza dolanması bu durumun en önemli nedeni olarak gösterilir. Fakat İskandinav mitolojisini yazıya dökebilmek adına ilk girişimin İzlandalı tarihçi Snorri Sturluson tarafından gerçekleştirildiği bilinir. Ünlü tarihçi Nesir Edda adlı eserinde tanrıların iki ayrı kabileye bölündüğünü belirtmiştir. Aesir kaos ve savaşla, Vanir ise doğa ve doğurganlık ile ilişkilidir. Tanrılar ağırlıklı olarak Jötunn yani devlerle beraber düşünülmüştür.
Odin
Odin İskandinav mitolojisinin en büyük tanrısıdır. Aynı zamanda Aesir tanrılar topluluğunun da lideridir. Asgard’a krallık yapmıştır. Bilgelik, şiir ve savaş tanrısı olarak da bilinir. Fakat bilgeliğine rağmen adalet, yasa gibi toplumsal değerleri önemsemez. Odin hem kralların hem de haydutların ilahi koruyucusudur. Herhangi bir Viking savaşçısına utanç kaynağı olabilecek “efemine” nitelikleri kendinde barındırır. Odin’e prestij, asalet ve onur arayışındakiler tarafından ibadet edilir.
Odin’in Yaratılışı
Odin İskandinav mitolojisinin başından sonuna dek etkilenen en büyük tanrı olma özelliği taşır. Dünyanın var oluşundan önce Odin ve iki küçük kardeşi Buz devi Ymir’i öldürdü. Evreni var edebilmek için de Ymir’in kanından, etinden ve kemiklerinden yararlandılar.
Odin tanrılar adına gökleri, cüceler ve insanlar için orta dünyayı, ölüler için de yeraltı dünyasını yarattı. Sonrasında karaağaç ve dişbudaktan ilk kadın ve erkeği meydana getirdi. Ayrıca Odin’in çocukları olduğu söylenen tanrılar arasında da Thor ve Balder vardı.
Soyluların, prenslerin ve savaşçıların en sevdiği tanrı olan Odin, öteki tanrıların yardım ve nasihat için geldiği yüce İskandinav tanrısı olarak görüldü. Onları Asgard diye isimlendirilen görsel âlemdeki Valhalla sarayından yönettiği söylenir. Odin bir savaş tanrısı olarak savaşa katılan savaşçıları oradan izledi.
Thor
Thor tanrıların kralı sayılan Odin’in eşi Jord’un oğludur. Oğlu Modi ve kızı Thrud’un annesi olan doğurganlık tanrıçası Sif’in de kocasıdır. Öteki oğlu Magni ise dev Jarnsaxa’dan doğmadır.
Thor tanrıların âlemi Asgrad’la beraber insan âlemi olan Midgard’ın savunucusudur. Gökyüzü, tarım ve yıldırım tanrısı diye bilinir. Aynı zamanda savaşçı bir insanın idealinde yer alan hem onurlu hem de sadık savaşçı modelidir. Gökyüzünü 540 odalı bir sarayın büyük salonunu inşa ettiği Powerrudvangr (Güç ovaları veya Güç alanı) topraklarından yönettiğine inanılır.
Thor, Hristiyanlığa geçiş öncesi Viking halkında son derece popüler bir tanrıydı. Anglo Sakson mitolojisinde Thunor, Cermen mitolojisinde de Dunraz ve Donar diye anılırdı. Cesareti ve görev duygusu sarsılmazken, fiziksel gücü de bir o kadar benzersizdir. Meginjord kemerini taktığında gücü iki katına yükselir. Kullandığı nesnelerden en ünlüsü onunla özdeşleşen Mjöllnir çekicidir. Onsuz bir yere gittiği pek görülmez. Fırtınaları çekici ile kontrol altına alır. Yağmuru da çekiç sayesinde yağdırır. Kılık değiştireceği zaman da çekicinin etrafında tur atması yeterli olacaktır.
Loki
Düzenbazlık, kötülük ve hile tanrısıdır. Tanrılara ve düşmanlara oyun oynamayı sevdiği için “düzenbaz tanrı” diye anılır. Babası buz devi olan Farbauti iken annesi Leufey’dir. Aesir tanrıları ve buz devleri arasında gerçekleşen savaşta tanrılara yardım etmiş ve Odin Loki’ti kan kardeşi olarak yanına alıp, Asgard’a götürmüştür.
Loki bir Jötunn kadını olan Angrboda ile evlidir. Bu evlilikten üç tane sıra dışı üç çocuğu olur. Çocuklar, Thor’un düşmanı Midgard, yılanı Jormungard, Ragnarok zamanı Odin’i öldürecek olan kurt Fenrir ve Ölüler Ülkesinin kraliçesi Hel diye sıralanabilir.
İskandinav Mitolojisinin Muzip ve Hilekar Tanrısı Loki Kimdir? adlı içeriğimizde detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Frigg
İskandinav mitolojisinde Odin’in karısı ve Asggard’ın tanrıçasıdır. Aynı zamanda en güzel tanrıça unvanına sahiptir. İngilizce dilindeki Cuma gününün anlamı (Friday) onun adından gelir. Toprak tanrıçası Jord ve Fulla’nın onun diğer isimleri olduğu düşünülür.
Frigg İskandinav mitolojisinde çeşitli şapkalar takar. Doğurganlık, annelik, evlilik ve en sanatları tanrıçası diye de bilinir. Frigg’in birincil görevleri kocasını ve çocuklarını içine alan ailevi rollerdi.
Heimdall
Aesir tanrılarından biri olan Heimdall, uyanık bir şekilde tanrıların âlemi Asgard’ın koruyuculuğunu üstlenir. Ayrıca Asgard ile insanların âlemi sayılan Midgard arasında geçişleri sağlayan gökkuşağı köprüsü Bifrost’un da bekçiliğini yapar.
Baldur
Işığın ve saflığın tanrısı Baldur, Odin ve Frigg’in oğlu, tanrıça Nanna’nın kocası, tanrı Forseti’nin de babasıdır. Oğlu Forseti adalet tanrısı olup Aesir tanrılar kabilesine mensuptur. Baldur’un Hringham adında son derece büyük bir de gemisi mevcuttur. Breidablik salonunda yaşar ve tanrıların en yakışıklısı diye anılır. İyi huylu olması sebebiyle de tüm tanrı ve tanrıçalar tarafından çok sevilir.
Hodr
İskandinav mitolojisinde kör tanrı diye bilinen Hodr, Odin’in oğlu Baldur’un da ikizidir. Kış ve karanlık tanrısıdır. Kardeşi Baldur’u, Loki’nin kendisini kandırması sonucunda öldürür. Hodr bunun üzerine Baldur’un ölümünün sorumlusu olarak da Vali tarafından öldürülür. Fakat Ragnarok’un ardından yeniden doğacağına inanılır.
Tyr
İskandinav mitolojisinde adalet ve zafer tanrısı olarak anılır. Nesir Edda’nın eserinde Odin’in oğlu diye geçer. Tanrıların en cesuru olup savaşta da kahramanlık ve cesaret için ilham kaynağıdır. Mitolojide esrarengiz bir figürdür. Efsaneler ağızdan ağıza aktarıldığı için hikayesinin çoğu kaybolur.
Hermod
Odin’in oğlu ve tanrıların elçisidir. Asgard’ın en hızlısıdır.
Vali
Odin ve Jötunn Grid’in en küçük oğludur. Okçu olarak kabul edilir. Hodr’u öldürerek Baldur’un intikamını alır. Ragnarok’un bir diğer kurtulanı da Vali’dir.
Vidar
Odin ve Jötunn Grid’in oğlu olan Vidar, Thor’dan sonra tüm Aesirlerin en güçlüsü olarak kabul edilir. Asgard’da vidi diye anılan büyük bir salonda yaşamını sürdürür. Gücüne karşın son derece huzurlu bir tanrıdır. Sessizce oturmaktan ve özel bir ayakkabı yaratmaktan hoşlandığı söylenir.
Bragi
Odin ve Frigg’in oğlu olan Bragi müzik ve şiir tanrısıdır. Tanrıça İdunn’la evlidir. Bragr adı eski Nors dilinde şiirin karşılığıdır.
İdunn
İskandinav mitolojisinde ebedi gençlik tanrıçasıdır. Aynı zamanda şiir tanrısı Bragi’nin eşidir. Elinde bulunan elmalarla öteki tanrıların da ölümsüzlüklerini muhafaza etmelerine imkân sağlar.
Forseti
Baldur ve Nanna’nın oğlu Odin’in de torunudur. İsmi yöneten anlamına gelir. Barış, doğruluk ve adalet tanrısıdır.
Hel
Loki ve Angrboda’nın kızı olan Hel ölüler diyarı Helheim’in yöneticisidir.
Ullr
Kış ve avcılık tanrısıdır. Sif’in oğlu Thor’un da üvey oğludur. Kış tanrıçası Skadi ile evlidir. Hem okçu hem de kayakçı olduğu söylenir. Kalkanını genellikle modern bir snowboard gibi kullanır. Bu sebeple modern zamanların kayak tanrısı diye kabul edilir.
Freyja
İskandinav mitolojisinin bereket tanrıçasıdır. Vahir tanrılar ailesinin üyelerinden biridir. Ancak Aesir-Vanir savaşı sonrası Aesir kabilesinin fahri bir üyesi olur. Annesi bilinmese de babası deniz tanrısı Njord’dur. Sevgiyi, güzelliği ve doğurganlığı sembolize eder. Halkın alanı anlamına gelen Folkvang’da yaşar. Orası Freyja’nın evi diye bilinir.
Freyr
Vanir tanrılar ailesine mensup olan Freyr, deniz tanrısı Njord’un oğlu Freyja’nın da erkek kardeşidir. Kız kardeşi Freyja dâhil olmak üzere pek çok tanrıça ve devlerin sevgilisidir. Freyr’a ibadet sayısı diğer Vanir tanrılarına göre fazladır. Hasat, verimlilik, bereket, yağmur ve güneş gibi sembollerle ilişkilendirilir.
Njord
İskandinav mitolojisinin deniz tanrısıdır. Ayrıca rüzgâr ve verimlilik ile de ilişkilendirilir. Denizin tanrısı olup fırtınaları yatıştırır. Sıkıntılı gemilere yardım ederek elverişli rüzgârların esmesini sağlar. Gemilerin mekânı olan Noatun’da yaşadığı bilinir. İlk evliliğini kız kardeşi Nerthus ile yaptığı için de Freyr ve Freyja’nın annesinin Nerthus olduğuna inanılır.
Nerthus
Vanir tanrılar ailesine mensup olan Nerthus bereket tanrıçaları arasındadır. Njord’un hem kız kardeşi hem de karısıdır.
Odr
Vanir tanrılar ailesi üyelerindendir. Nesir Edda’ya göre Freyja’nın kocası, kızları Hnoss’un babasıdır. Odr’un ayı zamanda tanrı Odin olduğuna dair şüpheler mevcuttur.
