Zeus kimdir sorusu, mitoloji severlerin en çok merak ettiği konular başında gelmektedir. Antik Yunan inancında gök ve şimşek tanrısı Zeus, aynı zamanda tanrılarında kralıydı. Birçok ünvana sahip Zeus'un sembolleri arasında şimşek, kartal, boğa ve meşe bulunur. Zeus, antik Yunanistan’da büyük bir tanrı olarak saygı görmüş ve çeşitli şekillerde tapınılmıştı. Zeus’u onurlandırmak için, Olimpiyat oyunları düzenlendi ve dünyanın yedi harikasından birisi olan Zeus Heykeli inşa edildi. Bu içeriğimizde Zeus’un doğuşunu, savaşlarını ve daha birçok hikayeyi inceleyeceğiz. İşte 8 maddede şimşeklerin tanrısı Zeus ve hikayesi. Keyifli okumalar.
Ayşe Aycan Arıcan
1-Zeus Diğer Antik Dinlerdeki Gökyüzü Tanrılarına Benzemektedir
Antik Hint-Avrupa *panteonlarının, diğer tüm tanrılara hükmeden gökyüzü ile ilişkili tanrıları vardı. “Gök tanrı” söylencesi; Hinduizmde Dyaus; Yunan dininde Zeus ve antik Roma inancında Jüpiter olarak var olmuştur. Bilim insanları ise bu tanrıları, Dyeus adı verilen proto-Hint-Avrupa dininin gökyüzü tanrısını tanımlamak için kullanmışlardır. Farklı kültürlerin mitolojilerinde yer-gök tanrılarının mitolojileri ve güçleri aynı olmasa da oldukça benzerdir. Örneğin Zeus kendi irfanına ve mitolojisine sahipken, Jüpiter ve Dyaus’un kendileriyle ilişkili ve günümüze kadar ulaşmış çok az efsanesi bulunmaktadır.
*Panteon, bir mitoloji ya da dine özgün tüm tanrıların birliğidir.
2- Kronos ve Zeus’un Hiddetli Hikayesi
Yunan mitolojisine göre bir titan olan Kronos, babası Uranüs’ü devirerek eşi Rhea ile birlikte dünyaya hükmetmiştir. Bir süre sonra ise Yunan tanrıçası Gaia, Kronos’a; çocuklarından birinin babasını ileride tahtından edeceğine dair bir kehanet söylemiştir. Bunun üzerine Kronos, Rhea’dan olma çocukları hemen yutmaya başlamıştır. Fakat Kronos’un altıncı çocuğunu yani Zeus’u doğurmak üzere olan Rhea, tanrıça Gaia’dan bebeğini kurtarmak için bir plan yapmasını istemiştir. Rhea kurguladıkları plan üzerine gizlice Girit’e giderek Zeus’u doğurmuş ve onu bir mağarada saklamıştır. Tabii bu arada da Kronos’a yutması için kumaşa sarılı bir taş vermiştir. Babası Kronos’un taşı yutması üzerine hayatı kurtulan minik tanrı Zeus, Amalthaea adında bir peri tarafından büyütülmüştür.
3- Zeus Aslında Kardeşlerin En Küçüğüydü
Zeus mağarada büyürken bilgelik tanrıçası Metis ile tanışmış ve bu tanışıklık sonrasında Zeus babasından intikam almaya ikna edilmiştir. Genç Zeus babası Kronos’un yanına hesaplaşmak için giderken kendisini bir Olimpiyat oyunlarındaki meşale taşıyıcısı olarak gizlemiş ve iksirle babasının şarabını zehir koymuştur. Zehir, titan Kronos’u öldürmemiş fakat kusmasına sebep olarak Zeus’un kız kardeşleri Hestia, Demeter ve Hera’yı; ve erkek kardeşleri Hades ve Poseidon’u midesinden çıkartmasını sağlamıştır. Bu yüzden Zeus, diğer kardeşlerinin daha küçük olmasına rağmen onları Kronos’un midesinden kurtardığı ve yeniden doğmalarını sağladığı için en büyük kardeş olarak kabul edilmiştir.
Ayşe Aycan Arıcan
4- Zeus ve Kardeşleri Titanlara Karşı Savaşmışlardır
Kardeşlerinin Kronos tarafından tehdit edilmesinden ardından Zeus, aynı zamanda hapishane olarak da kullanılan işkence zindanı Tartarus’a gitmiştir. Burada muhafızları öldüren Zeus, Kronos’un kardeşlerini, Hecatonchires ve Cyclopes’u (Kiklop) ise serbest bırakmıştır. Onları özgürlüğüne kavuşturan Zeus’a minnettar olan titanlar Zeus’un meşhur silahı olacak şimşeği hediye olarak vermişlerdir. Hatta Kronos’un kardeşleri Hecatonchires ve Cyclopes ile ittifak da kuran Zeus, Titanomachy olarak bilinen Tanrıların Savaşı’nda Kronos ve diğer titanlara karşı savaşmıştır. Bu savaşta Olimposlular (Zeus ve kardeşleri) titanları yenerek Kronos’u devirmişlerdir. Titanlarla yaptıkları savaştan sınra Zeus ve kardeşleri kura çekerek dünyayı paylaşmışlardır. Zeus gökyüzünü ve havayı kontrol altına alırken; Poseidon suları almış; Hades'e ise yeraltı dünyasını yani ölülerin dünyası kalmıştır.
5- Zeus, Yunan Mitolojisinde Baş Tanrı Olarak Geçer
Zeus, Yunan mitolojisinde tanrıların kralıdır. Peki böylesine güçlü bir tanrı nerede yaşıyordu? Ünlü yunan şair Homeros’un, tanrılara cennetin Olimpos’un zirvesinde olmasını önerdiğine dair hikayeler, antik Yunan mitolojisinde geçmektedir. Olimpos, eski Yunanistan’ın en yüksek dağı olduğu için yüce Zeus’un bu dağda ikamet etmesi bu yüzden yerinde bir karar olmuştur. Antik çağlarda tanrıların kralı Zeus’un her şeyi bilen bir varlık olduğu, insanların tüm işlerini gözlemlediği ve iyi davranışları ödüllendirip kötüleri cezalar verdiği büyük güçlere sahip olduğu düşünülüyordu. Zeus, gücü ve gazabından korkulan bir tanrı olması sebebiyle Yunan mitolojisinde her zaman baskın bir rol oynamıştır.
6- Yunan Mitolojisinin En Çapkın Tanrısı: Zeus
Zeus’un ilişki durumları da biraz karışıktır. Zeus; kadın, evlilik, aile ve doğum tanrıçası olan ve aynı zamanda kız kardeşi de olan Hera (!) ile evlenmiştir. Güzeller güzeli Hera, tanrıların kraliçesi olarak Olimpos Dağı’na Zeus ile binlerce yıl boyunca hükmetmiştir. Birliktelikleri boyunca Zeus ve Hera’nın; Ares, Hebe ve Hephaestus adlarında çocukları olmuştur. Bazı kaynaklarda Zeus’un Eileithyia, Eris, Enyo ve Angelos adlarında çocuklarının olduğundan da bahsedilir. Zeus ayrıca kız kardeşi Demeter, teyzesi Mnemosyne, kuzeni Leto, kuzenlerinden birinin kızı Dione ve başka bir kuzeninin kızı Maia ile evlenmiştir. (Zeus’un ilişki durumunun karışık olduğundan bahsetmiştik). Bunların dışında Zeus; Semele, Alcmene ve Io gibi yarı ölümlü başka kadınlarla da gönül ilişkisi kurmuştur. Evliliklerinin yanı sıra, Zeus’un kendi kızı Afrodit’le ilişkisi bile ilişkisi olduğu söylenir. Adeta her canlı ile gönül ilişkisi kuran Zeus’un, Truva prensi Ganymede de dahil olmak üzere 20 ölümlü ile cinsel maceralar yaşadığı ve toplamda az 57 cinsel partneri olduğu tahmin edilmektedir.
7- Antik Olimpiyat Oyunları, Zeus’un Onuruna Düzenlenmiştir
Zeus’un etrafında şekillenen inanç şekli yüzyıllar boyunca çok sayıda inanışı da şekillendirmiştir. Örneğin tüm Yunanlıların baş tanrıları Zeus’u onurlandırmak için bir araya geldikleri birincil merkez Olympia’ydı. Bu yüzden Olympia şehrinde, Zeus’un onuruna dört yılda bir Olimpiyat oyunları düzenlenmiştir.
8- Zeus Heykeli: Antik Dünyanın Yedi Harikasından Biri
MÖ 435 civarında, heykeltıraş Phidias tarafından Olympia tapınağının içerisine Zeus’un dev bir heykeli inşa edilmiştir. Zeus Tapınağı’na dikilen bu eşi benzeri olmayan heykelin, ahşap bir çerçeve üzerine fildişi plakalar ve altın panellerden yapıldığını bilinmektedir. Zeus'u sedir ağacından yapılmış tahtta otururken temsil eden heykelin; abanoz, fildişi, altın ve değerli taşlarla süslendiği söylenir. Büyük Giza Piramidi, Artemis Tapınağı, Babil’in Asma Bahçeleri, Rodos Heykeli, Halikarnas Mozolesi ve İskenderiye Feneri ile birlikte; Zeus Heykeli, Antik Dünyanın Yedi Harikasından biri olarak kabul edilmektedir. MS 391’de Roma imparatoru I. Theodosius, pagan kültlerini yasaklayıp tapınakları kapatmış ve MS 5. yüzyılda, Zeus Heykeli'ni yıktırmıştır. Günümüzde heykele dair görsel bir kanıtı bulunmasa da heykelin form ve detayları sadece eski Yunan tasvirleri ve sikkeler üzerindeki rölyeflerden tahmin edilebilmektedir.
Bonus: Zeus'un En Sevdiği Çocuğu Kimdir?
Mitolojik anlatılara göre Zeus'un en sevdiği evladı Athena'dır. Athena, antik Yunan bilgelik, zanaat ve stratejik savaş tanrıçasıdır. Aynı zamanda Atina şehrinin koruyucu tanrıçası ve tüm kahramanların koruyucusudur. Zeus'un kızı ve ilk çocuğudur. Athena aynı zamanda Zeus'un en sevdiği çocuğudur ve Aegis'ini veya zırhını savaşa taşımasına izin vermiştir.
