Seramik nedir? Aslında soruya verilebilecek onlarca cevap bulunuyor. Onu biçimlendirmenin, renk vermenin sınırı gerçekten yok. Dünyanın en eski malzemelerinden birisi olan ve insanlığa doğanın bir armağanı seramik, içinde birçok hikaye saklar. Gelin seramik sanatının tarihine, ve seramiğin nerede kullanıldığına dair genel bilgileri içeriğimizde incelemeye başlayalım. Keyifli okumalar.
Seramik Nedir? Seramik Hangi Maddelerden Oluşur?
Seramik kovalent bağlara sahip metal ve metal olmayan inorganik bileşikler içeren pişmeden önce yumuşak, piştikten sonra ise sert bir yapıya kavuşan malzeme. Seramik ürünleri bünye özelliklerine göre, gözenekli bünye (earthenware – kil) pekişmiş bünye (stoneware – şamot) ve porselen olarak sınıflandırılır. İlkel çömlekçiler biçimlendirdikleri kapları açık ateşte, düşük derecede pişirerek gözenekli çömlekler elde etmişlerdir. Bünye ise seramik çamurunun yapısına verilen isimdir. Bir seramik eşyasının hangi hammadde ya da karışımdan yapıldığını ortaya koyan yapısal tarafıdır.
Bir çamurun seramik haline gelebilmesi için biçimlendirmenin ardından en az 700 derece sıcaklıkta pişirilmesi gerekir.
Seramik Türleri Nelerdir?
Seramik nedir sorusunu cevapladıktan sonra seramiğin türü ve yapısı hakkında bilgi edinmeye hazırız demektir. Seramiğin yapısı gözeneksiz olduğu için sır dekorasyon ve hijyen amaçlı uygulanır. Seramikler mutfakta yemek pişirmek, sıvıları saklamak ve servis etmek için kullanıma uygun, sağlam dayanıklı bir malzemedir.
Kil – Earthenware (Gözenekli Bünye) Nedir?
Gözenekli seramiği bildiğimiz ismiyle kırmızı çamuru teknik açıdan tanımlamak gerekirse; sırsız haldeki bir seramik parçası laboratuvarda bir saat süreyle kaynatıldığında %10 – %15 civarında su emmeye başlar ve dolayısıyla ağırlığı artan bir yapıdadır. Bu özelliği gösteren çamurlara gözenekli seramik veya gözenekli bünye de denilir. (Seramik-kırmızı çamur). Earthenware çanak-çömlek yapımında kullanılan en eski malzemelerden biridir ve günümüzde de çömlek, sofra ve dekoratif objelerde yoğun olarak kullanılır. Kil fırınlarda düşük sıcaklıklarda (900 – 1,150 ° C) pişirilir ve hafif gözenekli, iri bir ürün (seramik) elde edilir.
Şamot – Stoneware (Pekişmiş Bünye) Nedir?
Şamot en basit tanımıyla, pişirildikten sonra öğütülmüş kildir. Pişirilmiş çamurun ufalanarak veya öğütülerek hazırlanıp kile katılmasıyla elde edilir. Şamotlu çamurun içerisindeki parçacıklar bünyenin küçülmesini kontrol eder ve doku verir. Genelde büyük boyutlu seramik işlerde, tuğla ve karo yapımında bu çamur türü kullanılır.
Porselen Nedir, Nerelerde Kullanılır?
Porselen çok sert, yarı saydam beyaz bir seramiktir. Porselen yapmak için az miktarda cam, granit ve feldispat mineralleri ince beyaz kaolin kili ile öğütülür. Daha sonra elde edilen ince beyaz toza su ilave edilir, böylece yoğurulabilir ve şekillendirilebilir. Bir fırında 1.200–1.450 ° C arasında ateşlenir. Dekoratif sırlar daha sonra uygulanır ve ardından daha fazla fırınlanır.
Ayşe Aycan Arıcan
En eski porselen formları MÖ 1600 civarında Çin’de ortaya çıktı ve MS 600’de Çin porselenleri, Arap tüccarlar için değerli bir üründü. Porselen, Çin ile ilişkilendirildiğinden ve genellikle tabak, bardak, vazo ve diğer güzel sanat eserlerinin yapımında kullanıldığından, genellikle “fine china” adıyla anılır.
sanatperver Admin
Seramik bir ürün bisküvi haline gelene kadar yüksek bir sıcaklıkta (yaklaşık 1.200 ° C) derecede pişirilir.
Eğer pişirilmiş bir seramik bünye, sert, yoğun gözeneksiz ve camsılaşmış ise genellikle porselen olarak adlandırılır. İlk porseleni binlerce yıl önce Çinli'lerin ürettiği düşünülmektedir. Çinliler seramik fırınında yüksek dereye nasıl çıkabileceğini ve bunun bünye üzerindeki etkisini keşfeden ilk insanlardı.
Kil Nedir, Özellikleri Nelerdir?
Yeryüzünün büyük bölümü kilden oluşur. Kil, yataklardan kazılarak alınan veya ocaktan çıkarılan, alüminyum oksit, silisyum oksit ve kimyasal bileşik halinde su içeriğinden oluşmuş bir mineraldir.
Tüm birincil yani yerinde oluşmuş killer beş grupta toplanır:
- Kaolin grubu
- Özlü killer
- Ateş killeri
- Pekişmiş bünye killeri
- Yüzey killeri
Seramikler Nerede Kullanılır?
Seramik her yerdedir. Seramik kategorisinde kiremit, tuğla, tabak, cam ve tuvalet gibi şeyler bulunur.
Seramikler birçok yerde kullanılır:
- Saatlerde (kuvars ayar çatalları-saatlerde zaman tutma cihazları)
- Elektrik direklerinde (üzerlerine voltaj uygulandığında gerilen piezoelektrik-seramikler)
- Telefon hatlarında otomobillerde (yarış arabalarında bulunan kıvılcımlar ve seramik motor parçaları)
- Uzay mekiklerinde
- Cihazlarda (emaye kaplamalar)
- Uçaklarda (burun konileri) gibi daha birçok şeyde bulunabilirler.
Oluşum yöntemlerine bağlı olarak seramikler yoğun veya hafif olabilir. Genellikle bir seramik mükemmel güç ve sertlik özellikleri sergiler ancak doğaları gereği kırılgandırlar. Seramikler, elektriksel olarak iletken malzemeler, elektriğin kütlelerinin içinden geçmesine izin veren nesneler veya yalıtkanlar, elektrik akışını engelleyen malzemeler olarak da kullanılabilir. Süper iletkenler gibi bazı seramikler de manyetik özellikler gösterebilir.
Seramik Fırını Çeşitleri Nelerdir?
İlk seramik fırınları pişirilecek işlerin çevresine örülen duvarlardan oluşuyordu. Büyük olasılıkla ilk fırınların M.Ö 5000’lerde Çin’de yapıldığı düşünülüyor. Böylece sıcaklık korunabilir, pişecek ürünlere yansıtılabilir ve yüksek sıcaklıklara erişebilir hale gelmiştir. Fırınlar ateşe dayanıklı (refrakter) tuğlalardan veya yüksek sıcaklığa dayanıklı ve sıcak yalıtım özelliği olan diğer malzemelerden inşa edilirler. En çok kullanılan 2 çeşit fırın türü bulunur:
1- Gazlı Seramik Fırınları: Dünyanın çoğu yerinde doğalgaz gaz kullanımı yoktur, bu yüzden propan veya diğer tüp gaz çeşitleri yaygındır. Gaz yakıt hem en temiz hem de kullanımda kontrolü en kolay ayrıca pişirimde de en hızlı olan yakıttır.
2- Elektrikli Fırınlar: Elektrikli fırında pişirim, odun veya petrol yakıtlı fırınlara kıyasla daha kolaydır. Elektrikli fırınların üstten doldurmalı ve karşıdan doldurmalı olarak iki tipi vardır. Her boy elektrikli seramik fırını bulunur. En basit ve en ucuz olanları ateşe dayanıklı mantar tuğla veya seramik elyaftan yapılan silindirik ve üstten doldurup boşaltılan fırınlardır.
Seramik eserler arkeoloji ve paleontolojide kullanışlıdır çünkü kimyasal bileşimleri kökenlerini belirlemek için kullanılabilir. Bu sadece kilin bileşimini değil, aynı zamanda kıvamın – üretim ve kurutma sırasında eklenen malzemeleri de içerir.
Ayşe Aycan Arıcan
Kaynaklar: Seramik Yapıyoruz (Susan Peterson – Jan Peterson), soulceramics.com
