Art Nouveau akımı (Yeni Sanat), özellikle Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde büyük bir ün kazanmış, çok yönlü ve dekoratif bir üslup olarak tanımlanabilir. Resimden mimariye, grafik sanatlardan tasarıma kadar sanatın her alanında etkili olan bu sanat akımına gelin yakından bakalım.
Bu içerik ilginizi çekebilir: Sanat Akımları Nelerdir? Akımlar ve Sanatçılar Hakkında
Art Nouveau’nun Özellikleri Nelerdir?
Üslubun temel özelliği kavisli ve çizgisel desenlerdir. Yaprak veya filiz gibi doğal formlar üsluba hakimdir ancak kamçı ucu ve arabesk gibi görece daha soyut motiflerin yanında stilize insan figürleri sık sık kullanılır. Tasarımcılar, eserlerine sembolik veya dışavurumcu içerik katmaktan kaçınarak çalışmanın dekoratif görüntüsüne yoğunlaşırlar. Temalarındaki duygusal ve öyküsel içeriği bir kenara bırakarak da soyut sanatın yolunu açmaya yardımcı olmuşlardır.
Art Nouveau Nasıl Ortaya Çıktı?
Art Nouveau (sezesyonizm), birtakım kaynakların ekletik (seçmeci) bileşiminden ibarettir. Akım, izlenimcileri de büyük oranda etkileyen Japon sanatının çarpıcı sadeliğine çok şey borçludur. Art Nouveau ayrıca İngiltere’deki “Arts and Crafts” hareketinden, özellikle de William Morris’in ritmik çiçek desenli duvar kağıtlarından etkilenmiştir. Buna ek olarak Paul Gauguin (1848-1903), Vincent Van Gogh (1553-90) ve Edvard Munch’un ((1863-1944) üslupsal yansımaları da bu sanat akımı için oldukça dikkat çekicidir. Örneğin Hollandalı ressam Jan Toroop (1858-1928), kariyerine Sembolizm’in etkisi altında başlamıştı ve erken dönem resimlerinde kıvrımlı çizgiler ile dünya ötesi bir gerçekliğin sembollerini kullanmayı tercih ediyordu.
Art Nouveau akımı ilk olarak Fransa’da ortaya çıktı. Akımın ismi 1895 yılında Alman sanat tüccarı Siegfried Bing’n (1838-1905) Paris’te açtığı La Maison de l’Art Nouveau’dan (yen sanat evi) geliyordu. Bing temelde doğu kökenli sanat eserlerine ilgi duyuyordu ancak modern Avrupa’lı tasarımcıların eserlerini de sergiliyordu. Bing özellikle cam eşyalarla ilgileniyordu ve 1898’de Amerikalı Louis Comfort Tiffany (1848-1933)ile yaptığı görüşme sonrasında tasarımcının yetkili Avrupa dağıtıcısı oldu. Bing aynı zamanda Art Nouveau akımının iki büyük isminin de cam eserlerini satıyordu.
Belçikalı mimar Victor Horta, Art Nouveau’dan esinlenerek inşa edilen ilk mimari yapıyı, eğri demir iskelete sahip Brüksel’deki Tassel Evi’ni yaptı.
Fransa’nın başkenti Paris, yeni bir sanat formu olan afiş tasarımının gelişmesiyle de gündemdeydi. Alfons Mucha (1860-1939) ve Jules Cheret (1836-1932) bu yeni akımın öncüsü konumundaydı. Art Nouveau akımında kadın figürleri, genellikle sembolistlerin popülerleştirdiği femme fatale özelliklerini taşıyordu ancak bu eserlerde kadın yalnızca birer dekoratif ayrıntı görevini üstleniyordu.
Paris’te Art Nouveau’nun etkisi, Hector Guimard’ın (1867-1942) şehrin yeni metro istasyonları için tasarladığı ferforje girişlerde olduğu gibi mimari yapılarda da görülmeye başlanmıştı.
Avrupa’da Art Nouveau Akımının Gelişimi
Art Nouveau akımı Almanya’da 1896’dan 1914’e kadar Münih’te yayımlanan Die Jugend (Gençlik) adlı etkili bir dergi sayesinde “Jugendstil” olarak tanınmıştı. Die Jugend bu yeni üslup için vitrin görevini görüyordu ve derginin baş çizerlerinden biri de Hamburglu sanatçı Otto Eckmann’dı (1865-1902). Diğer Art Nouveau iştirakçileriyle birlikte Eckmann da çok çeşitli mobilya, seramik ve duvar kağıdı tasarımları üretti. Art Nouveau’ya Avusturya Viyana Sezesyonu ile yakın bağları sebebiyle “Sezessionsstil” denmişti. İtalya’da ise akım, Londra’daki “Liberty” isimli mağaza sayesinde “Stile Liberty” ismini aldı. 1875’te Arthur Lasenby Liberty (1843-1917) tarafından kurulan Liberty mağazası, Art Nouveau tasarımcılarının eserlerini tanıtıyordu.
Fakat I.Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Art Nouveau, lüks ve pahalı bulunmaya başlanmıştı. Bu sebeple Art Nouveau sanat akımı yerini daha basit ve işlevsel olan Modernizm akımına bıraktı.
Osmanlı Döneminde Art Nouveau Sanatı
Bu yeni sanat akımı dün dünyada yayılmaya devam ederken Türk’lerinde ilgisini çeker. Hatta Art Nouveau, II. Abdülhamid sayesinde Osmanlı topraklarına da gelir. Sultanın İstanbul’a davet ettiği İtalyan mimar Raimondo D’Aronco sayesinde, akım özellikle sarayda kendine yer bulur. Art Nouveau’ya özgü süsleme ve çizgiler, yapıların yanı sıra çeşitli saray aksesuarları ve süs eşyalarında da kullanılır. Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası’nda üretilen vazolar Avrupa’nın oldukça ilgisini çeker. Ama akımın etkisi yalnız saray ve çevresinde değildir, İstanbul’un farklı yerleri de Art Nouveau stilinden nasibini almıştır. Şehrin akımdan en çok etkilenen bölgesi ise Beyoğlu’dur.
Özellikle Art Nouveau akımın izlerini taşıyan yapıları Galatasaray-Şişhane’de görebilirsiniz. Ancak farklı semtlerde de de bu akımın örnekleri hala günümüze kadar gelmiştir. Örneğin Beşiktaş’taki Şeyh Zafir Türbesi, Tarabya’daki İtalya’nın yazlık elçilik binası, Bebek’teki Mısır Konsolosluğu, Eminönü’ndeki Vlora Han, Taksim’deki Botter Apartmanı, Galata’daki Doğan Apartmanı ve Çubuklu’daki Hidiv Kasrı, Art Nouveau üslübuna sahip mimari yapılardır.
Art Nouveau Sanatçıları
- Antoni Gaudi
- Gustav Klimt
- Auguste Rodin
- Alfons Mucha
- Hector Guimard
- Aubrey Beardsley
Kaynak: Sanatın Tüm Öyküsü / Stephan Farthing
Story Bi’ Tık Uzakta!
İçeriğimizin öne çıkan bölümlerini sosyal medya hesaplarınızda paylaşmak için hazırladığımız görselleri indirebilirsiniz. Bunun için Android ve iOS işletim sistemli akıllı telefonlarınızla paylaşmak istediğiniz story'nin üzerine basılı tutun ve gelen menü aracılığıyla görseli akıllı telefonunuza kaydedin veya paylaşın. Hepsi bu kadar!
